|
فضاهای تفرجی در حومه شهرهای بزرگ و کلانشهرها با کاربری ها و عملکردهای متعدد و گاه متفاوتی مواجه می شوند:
1- اساسا ، اراضی حومه شهری ، بویژه در شهرهای بزرگ و کلانشهرها محل استقرار برخی تاسیسات و تجهیزات بزرگ شهری است که امکان استقرار آنها در شهر وجود ندارد. مثل فرودگاه ، بار اندازها ، پایانه ها ، گورستان ها ، صنایع ، پادگان ها و ... به این ترتیب اولین دسته تقاضا برای این اراضی توسط شهر مطرح می شود.
2- بسته به ویژگی های طبیعی اراضی حومه ای ، احداث باغ ها ، سبزیکاری و جالیز ، دامداری و مرغداری ، مزارع و نظایر آن در بخش مهمی از این اراضی صورت می گیرد. بدیهی است احتمال وجود روستا ها و حتی شهرک و مجتمع های مسکونی حومه شهری در این اراضی نیز وجود دارد.
3- تقاضای گسترده برای احداث خدمات گردشگری ، مراکز تفریحی ، مجتمه های اقامتی و پذیرائی و نظایر آن.
4- تلاش متنفذین و متمولین برای تملک اراضی ، تخریب باغها ، اشغال دره ها و اراضی پایه کوهی به منظور احداث ویلاهای شخصی ، شهرکهای ویلائی ، مراکز تفریحی گران قیمت و نظایر آن و نیز تفکیک باغ ها و اراضی و واگذاری آن به ویلاسازان و کسانی که آب و هوای خوش ، منظر زیبا و مواهب طبیعی همگانی را به طور اختصاصی برای خود و گروههای ویژه می خواهند.
به این ترتیب از یک سو و بطور روز افزون بر تعداد گردشگران عمومی افزوده می شود و از سوی دیگر به طور روز افزون از میزان منابع و کیفیت محیطی تفرجگاههای حومه شهری کاسته می شود.
تاثیر کلانشهر مشهد بر شاندیز
افزایش جمعیت کلانشهر و عدم وجود امکانات کافی در یک ناحیه جهت برآوردن نیازمندیها از عواملی است که سبب ایجاد ارتباط بین کلانشهر و گردشگاههای حومه شهر می شود. شهر شاندیز به عنوان پاسخی بر نیازهای مردم مشهد با توجه به موقعیت طبیعی ویژه خود که در حومه این کلانشهر شکل گرفته است و تا حد زیادی تحت تاثیر این کلانشهر قرار دارد. روابط مکانی فضایی بین مشهد و شاندیز نیز به نیازهای این دو مکان باز می گردد. در حقیقت رشد روز افزون جمعیت در مشهد و تجمع کارکردهای متفاوت و متنوع در این شهر جاذبه را برای شاندیز که عرضه کننده محصولات دامی ، کشاورزی و صنایع دستی و نیازمند بازاری برای محصولات خود بوده است بوجود آورده است . از سوی دیگر شاندیز نیز بخشی از نیازمندیهای مشهد از جمله : مسئله گذران اوقات فراغت ساکنین شهر مشهد را فراهم آورده است . بطور کلی روابط فضایی ، مکانی شاندیز و مشهد را می توان در 3 بخش مورد بررسی قرار داد :
1- روابط اقتصادی : روابط اقتصادی ناشی از کمبودها و مازاد کالاها و خدمات می باشد. از سویی مادر شهر مشهد به تامین سرمایه ، تولیدات صنعتی ، خدمات اداری و ... برای منطقه شاندیز می پردازد. بطوریکه چگونگی کاربری اراضی ، نحوه تملک مساکن و تغییر نظام مالکیت و نوع کشت محصولات و صنایع منطقه تحت تاثیر مادر شهر می باشد. شهر شاندیز به تامین فرآورده های کشاورزی از جمله میوه و محصولات دامی و در زمینه صنعت نیز به تامین نیروی کار ساده و متخصص و مواد اولیه صنایع کارخانه ای برای مادر شهر مشهد می پردازد.
2- روابط فرهنگی : به دلیل برخوردهای مکرر روزانه بین مردم شاندیز و مسافران و زواری که از تمام نقاط ایران به این شهر می آیند شاهد دگرگونیهائی در این زمینه می باشیم از جمله آنکه چهره شهر تغییر کرده و روابط سنتی ، اجتماعی بین مردم دگرگون شده است. همچنین تحول سبک معماری مسکن و تعدد مشاغل خدماتی نظیر بوتیک ها و فروشگاههای لوازم خانگی و ... نشان دهنده تحول فرهنگی و گرایش به زندگی شهری در این منطقه می باشد.
3- تبادلات جمعیتی : تبادلات جمعیتی بین مشهد و شاندیز را می توان در 4 بخش خلاصه کرد:
الف) جابجائی جمعیت جهت گذراندن اوقات فراغت که در تمام فصل سال جریان دارد. از سوی دیگر در فصول بهار و تابستان جریان توریسم از مشهد به شاندیز گسترش زیادی می یابد.
ب) جابجا ئی جمعیت فعال بین محل سکونت و اشتغال که خاص جوانان فعال شاندیز می باشد . ( از شاندیز به مشهد و بر عکس )
ج) جابجائی جمعیت به دلایل اداری و آموزشی بطوری که بخشی از کارکنان ادارات و مراکز آموزشی منطقه ، ساکن مشهد بوده و این امر سبب جابجائی افراد بین مشهد و شاندیز می گردد.
د) جابجائی جمعیت به دلایل متفرقه ( حمل بار، بازدید اقوام و ...)
بین شهر شاندیز و مشهد روابط متعددی ( اقتصادی ، فرهنگی ، توریستی ، خدماتی و ...) وجود دارد که سبب می گردد تا دره شاندیز محیط سالم و مفرح خود را در اختیار ساکنین مشهد قرار داده و در عوض شهر مشهد نیز توریستهای زیادی را در اختیار ساکنین مشهد قرار داده و سبب توسعه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی شاندیز گردیده است. بنابراین نقش مشهد در توریسم دره شاندیز غیر قابل انکار است چرا که شاندیز به جهت شرایط طبیعی خود قابلیت جذب توریسم را ندارد بلکه این قابلیت مرهون موقعیت جغرافیائی ( فاصله نزدیک با مشهد ) این مکان می باشد. در سال 1365 حدود 11.5 درصد از زائران مشهد از ییلاقات مشهد ( طرقبه و شاندیز ) بازدید به عمل آورده اند ( 1115500 نفر) با توجه به این مطلب این حقیقت آشکار می گردد که شهر مشهد به عنوان یک مادر شهر نقش بسزائی در توریست داشته و فرصتی طلائی برای ییلاقات اطراف محسوب می گردد؛ در حالیکه خود مشهد نیز بعنوان یک قطب جاذب توریست به این امر قوت می بخشد.
( معرفی فرهنگ نامه – گویشهای لهجه ای شهر شاندیز – محمد کاظمی شاندیز )
در مقایسه و گمانه زنی های تاریخی گویش شاندیز می توان گفت که بین گویش قدیم مردم شاهان دژ و شاهین دژ ( قلعه کهنه) با گویش شاهنامه و مردم تابران و گویش شاعران نیشابور و مردم نیشابور با اینکه اشتراکاتی دارند فرقهایی هم وجئد داشته است. ولی آنچه مسلم است شاندیز به واسطه نزدیکی به این دو مرکز علم و ادب بسیاری از ترکیبات و کنایات و واژه های قدیم آنها را در خود دارد. منجمله تاثیر اصلاحات تصوف و عرفهایی که در منطقه شاندیز از قرن 7 و 8 بوده اند ( ویرانه شاندیز) بر روی واژه های اصیل تاثیر به سزایی داشته است و تاثیرات دیگر را از مهاجرینی که به شاندیز مسکن گزیده اند گرفته شده است . و عوامل مهم دیگر در جابجایی های جمعیتی و برخورد مختلف افراد و اقوام با یکدیگر و مسافرتها و پیوند ازدواج های غیر بومی بوده است و دیگر مدرسه علمیه قدیم که در شاندیز وجود داشته است چون قلعه شاهان دژ و قلعه شاهین دژی که در شاهنامه است ( قلعه کهنه ) باد می شود و از قدمت خیلی زیاد برخوردار است. گویش مردم شاندیز هم با تاریخ قدیم پیوند دارد.
مال خودمه چی کار داری بی تربیت !!!!!!!!!
4- 6- 1با توجه به موقعیت جغرافیایی شهر شاندیز و از طرفی بلحاظ منطقه گردشگری و از همه مهمتر اینکه در سال گذشته شاندیز بعنوان منطقه نمونه گردشگری بین المللی درجه یک در کشور محسوب گردیده ، بنابراین بلحاظ وجود پتانسیل های موجود از جمله نزدیکی به کلان شهر مذهبی ، تعریض جاده های مواصلاتی و آب و هوای بسیار عالی و امکانات شهری مناسب ، زمین های اطراف خیابان به منظور بهره برداری تجاری از هر متر مربعی ده میلیون ریال تا پنجاه میلیون ریال متغییر است و اراضی و زمین های پشت حاشیه بخاطر ساختمان سازی از هر متر مربعی یک میلیون ریال تا سه میلیون ریال می باشد.
4-6-2 با توجه به مواردی که در بالا ذکر شد و از طرفی وجود سرمایه های سرگردان مردم در مشهد و حومه بهترین و مناسب ترین گزینه برای سرمایه گذاری روی زمین های شاندیز است بنابراین تقاضای زمین و مسکن بمنظور سرمایه گذاری و حتی استفاده شخصی بسیار زیاد است.
4-6-4 همانگونه که در بند قبل ذکر گردید کاملا یرمایه گذاری مردم در این بخش محسوس و قابل ملاحظه است بنابراین در بخش مسکن سرمایه گذاری فراوانی در سالهای اخیر صورت گرفته و تنها بخشی که در این سالها سرمایه گذلری مردم را بخود اختصاص داده و جمع آوری نموده ، همین بخش خرید و فروش زمین و مسکن می باشد.
با توجه به اینکه موقعیت اراضی در شاندیز بسیار عالی است ، لذا کلیه سازمانهای و نهادهای وابسته به دولت اقدام به خرید اراضی هکتاری به منظور تامین نیاز اعضاء سهام داری درتعاونی مسکن خود نموده اند که از جمله : تعاونی مسکن ........... کارمندان استانداری خراسان – مشهد کازه فرهنگیان مشهد – دارایی – صبت اسناد و املاک – اطلاعات سپاه – شهرداری مشهد – دانشگاه فردوسی مشهد – دانشگاه علوم پزشکی – تامین اجتماعی – راه آهن – فرهنگیان درگز – فرهنگیان تباتکان – نهضت سواد آموزی – شرکت فرش مشهد – نیروی هوایی بوشهر شرکت سفراژ – هوا نیروز مشهد – نیروی هوایی مشهد – بانک سپه – بانک ملی – فرمانداری مشهد و بیش از پنجاه و هشت تعاونی مسکن در این منطقه زمین خریداری نموده اند.
هااااااااااااااااااااااااااااااا
( ماخذ: تحلیلی بر توسعه فضایی – مکانی شاندیز با تاکید بر عوامل طبیعی – علی بهزادیان مهر)
کلیات جغرافیایی و توپوگرافی شاندیز :
شهر شاندیز در فاصله 17.8 کیلومتری مادر شهر مشهد و در شمال غرب آن و در طول جغرافیایی 59 درجه و 17 دقیقه و عرض جغرافیایی 36 درجه و 23 دقیقه واقه گردیده است. مطابق نقشه سطوح ارتفاعی ایران منطقه شاندیز در محدوده ارتفاعی 2000 – 1000 متر قرار گرفته است ، که با فاصله اندکی به سطوح ارتفاعی 2000 متری متصل می گردد. از نظر توپوگرافی شاندیز و حومه آن متاثر از جهت رشته کوه بینالود در امتداد شمال غربی و جنوب شرقی گسترش یافته و از این نظر قلمرو خود را بیشتر در طول جغرافیایی دنبال نموده است. به استثنای بخش جنوبی شاندیز که با مانع طبیعی دره رودخانه زشک مجاورت می یابد ، گسترش افقی خود را با یک شیب تدریجی در سه جهت شمال به سمت چاله مشهد ، شرق و غرب در امتداد پایکوه های بینالود قرار داده است. بستر آبرفتی شاندیز به سمت چاله کشف رود بانضمام نقطه قرینه خود در دامنه چین خوردگی کپه داغ و هزار مسجد پهن ترین بخش دشت مشهد را در حدود 25 کیلومتر تشکیل داده است.
این شهر از شمال به میان ولایت و از جنوب به شهرستان نیشابور و از مشرق با طرقبه و از غرب به گلمکان و چناران محدود می شئد و دارای وسعتی حدود 37825 کیلومتر مربع و دارای 17 آبادی است ( نقشه توپوگرافی 25000/1 ). این شهر 1400 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. میزان بارش بر اساس اندازه گیری های ایستگاه باران سنجی مستقر در محل 244 میلی متر محاسبه گردیده و متوسط دمای سالانه آن 13.6 درجه سانتیگراد منطبق با ایستگاه سینوپتیک گلمکان بدست آمده است و بطور کلی دارای اقلیمی نیمه خشک می باشد. مطابق با سرشماری عمومی نفوس و مسکن جمعیت این شهر در سال 1385 ، برابر با 6570 نفر بوده است.
شاندیز و حومه آن از نقاط جمعیتی شهرستان شاندیز – طرقبه محسوب می شود که به لحاظ موقعیت جغرافیایی و خصوصیات فیزیکی خاص خود از جمله ارتفاع و قرارگیری در مناطق پایکوهی بینالود و تلطیف هوا بعنوان یکی از مناطق سیاحتی و توریستی این شهرستان قلمداد می گردد. وجود جاذبه های طبیعی و خصوصیات انسانی محل و فاصله مناسب با شهر مشهد به آن یک شهرت فرا منطقه ای داده است که در سایه آن سبب گردیده در طول یال بخوص فصل گرما و تابستان مورد بازدید از همشهریان مشهدی و هموطنان زائر قرار گیرد.
در کنار عوامل طبیعی تمرکز کارگاهها و فروشگاههای صنایع چوب و سنگ های ساختمانی ، رستوران ها ، مکان های ورزشی و نیز استقرار جاده ارتباطی شهرک صنعتی توس در ابتدای حوزه استحفاظی این شهر، سبب ازدحام و تردد وسائط نقلیه گردیده و مسیر این شهر را به یکی از شلوغ ترین مسیرهای مواصلاتی استان تبدیل نموده است.
ارکان ژئومورفولوژی و ریخت شناسی منطقه
بطور کلی شکل گیری کلی ناهمواری های این بخش از کشورمان از عوامل متعددی به قرار ذیل متاثر گردیده است:
1- موقع ریاضی و ارتفاع ( مورفوکلیماتیک )
2- موقع طبیعی ( مورفوتکتونیک فعال )
3- موقع نسبی ( تاثیر پذیری فرا ناحیه ای – ساختمانی / اقلیمی )
4- لیتولوژی ( جنس سنگ ها )
5- آنتروپوژئومورفوژنی ( اشکال انسان ساز )
عرض جغرافیایی شاندیز با توجه به قرار گیری آن در مدارات بالا و نیز برتری ارتفاع آن نسبت به سرزمین های مجاور شرایط خاص اقلیمی را بوجود آورده است. ارتفاع بیشتر به مناطق دشتی چاله مشهد حداقل در دو مورد سبب شکل زایی گردیده است. اول آنکه بدلیل بالا بودن ارتفاع زمین و نزدیکی به پایه ابرها شرایط دریافت بارش ها قبل از تبخیر فراهم گشته و از طرفی دیگر با وجود کاهش نسبی دما ضریب ماندگاری برف نیز افزایش یافته است. تغذیه آبی از کانون های آبگیر بینالود از طریق رودخانه های دامنه های شمالی بینالود خود یبب افزایش قدرت شکل زایی گردیده است. در کنار افزایش یخبندان های فصول سرد و دماهای پایین آن مجموعا شرایط تخریب سطوح سنگی و هوازدگی تسهیل شده و جریان های سطحی مواد هوازده را از محیط خارج ساخته اند.
دامنه های شمالی بینالود از جمله مناطقی هستند که در معرض گسل خوردگی های متعددی قرار گرفته اند که مجموعا بصورت سیستمی و مرکب امر توازن نیروهای درونی را با قشر خارجی زمین بعهده داشته اند. با نگاهی به نیمرخ های زمین شناسی ناحیه بخوبی می توان اثرات عملکرد گسل ها را در توقف و شروع رسوبگذاری ها و به دنبال آن تنوع لیتولو ژیک ناشی از فعالیت آنها را مشاهده نمود. گسل سنگ بست – شاندیز از شکستگی های معروف منطقه می باشد که با حرکات خود در طول زمان توانسته است آثار فوق را در منطقه بر جای بگذارد.
موقعیت نسبی منطقه هم از نظر نزدیکی به حاشیه سپر توران و همچنین از نظر قرار گرفتن در معرض تهاجم فصل سرد توده هوای سیبری در دو بخش تحت تاثیر قرار گرفته است. از نظر تکتونیک بر اثر نوسانات فشارهای وارده ناشی از صفحه اورسیا ( توران) ، پوسته زمین در این بخش از ایران بطور مستقیم دچار شکستگیها شده و شرایط فرا پشته و فرو پشته ( هورست و گرابن ) در قالب ارتفاع یابی بینالود و فرو افتادگی چاله مشهد را سبب گردیده است.
با شروع فصل سرما و از آغاز فصل پائیز بتدریج ایران در معرض سرمای ناشی از توده هوای سرد سیبری قرار می گیرد. دروازه ورودی این توده هوایی استان خراسان و به تبع آن متاثر شدن شاندیز از آن است. علائم محیطی توده هوایی سیبری ، ایجاد هوای پایدار با آسمان صاف و تابش شدید شبانه و به دنبال آن افت شدید دما در منطقه می باشد که این خود باعث تناوب انقباض های متعدد در طول سیطره این شرایط اقلیمی در ناحیه می گردد. از این رو وازدگی که از نوع فرآیند های آغازین محسوب می شود بطور وسیعی رخنمون یافته و سبب تخریب تودههای سنگی شده و مواد و مصالح لازم جهت حمل را بوجود می آورد.
رشته کوه بینالود در طول شکل گیری خود بارها تحت پیشروی و پسروی آبها قرار گرفته و بدنبال آن شرایط سنگ شناسی متفاوتی را بخود دیده است . ازطرفی دیگر همچنان که قبلا اشاره گردید بر اثر فعالیت گسل ها حوضه های رسوبی متعددی در عرصه بینالود شکل می گرفته که مجموعا باعث تنوع در جنس سنگ ها گردیده است . لیتولوژی و جنس سنگ ها در قالب مقاومت در برابر نیروهای درونی و بیرونی بصورت های مختلفی رفتار نموده اند . در بعضی از موارد براثر فشارها در نزد سنگ های یکپارچه شکاف های متعدد ظاهر و سبب تشکیل رخساره های متنوعی در دیواره ها گردیده اند و یا بصورت واریز هایی در پای دامنه ارتفاعات ظاهر گشته اند.
فعالیت های انسانی در راستای ساخت و ساز های عمرانی نظیر ساخت راه ، پل و ابنیه و نیز شبکه های انتقال آب چشم اندازهای گوناگونی را ترسیم نموده است. که همگی از نیاز انسان و توانمندی وی در پاسخ گویی به آنها با استعانت از فن آوری و تکنولوژی روز می باشد.
تنگناها و توانمندی ها
بطور کلی با در نظر گرفتن موقعیت دشتی و دره ای شاندیز و با در نظر گرفتن مسائل فوق و لحاظ نمودن دینامیک های حاکم بر منطقه می توان به شرح بعضی از محدودیت ها و توانمندی ها در ادامه اشاره نمود:
تنگناها
دره تنگ : همچنانکه قبلا اشاره گردید بخشی از شهر شاندیز در دره ای که توسط رود زشک شکل گرفته در قالب منازل پلکانی تشکیل شده است. پیش آمدگی دیواره های عمودی دره در بعضی نقاط شرایط را برای اسکان سخت و دشوار نموده و نیز توسعه جنگل و باغات نیز با محدودیت جا روبرو بوده است . بنابراین نه تنها برای وضع موجود فضای کافی و مطلوب وجود ندارد ؛ بلکه توسعه خانه سازی ، احداث جاده و گسترش فعالیت های کشاورزی و اقتصادی آتی را نیز دشوار می نماید.
پرتگاهها و دیواره های پر شیب : همانطور که در بالا اشاره گردید بخشی از شهر شاندیز را دره جنوبی آن نشکیل می دهد. وجود دیواره های پرشیب دره های تنگ همیشه از موانع توسعه محسئب می شده است و بخصوص دیواره راست دره که در مقایسه با قرینه خود در سمت دیگر دره بسیار کمتر دچار فرسایش شده بنابراین از شیب زیادی برخوردار است و هین خود سبب گردیده اهالی جهت احداث بناها به سمت دیگر دره که شیب ملایم تری دارد اقبال بیشتری نشان دهند . گسترش شهر به آننطرف دیواره عمودی دره نیز خالی از زحمت و هزینه نبوده است بطوریکه جهت احداث شهرک توریستی مهندس شهرستانی تردد به این قسمت احداث را با مانع جدی روبرو بودهو جهت رفع آن اقدام به ساخت پل گردیده است که در نهایت علاوه ب صرف هزینه راه دسترسی به شهرک را به مسیر محدوده نموده است.
|
تبادل لینک هوشمند 
ورود
اعضا:
<-PollName->
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت: